Lexis စကားလံုး ဆိုတာ “vocabulary” ေဝါဟာရကိုဘဲ ေနာက္တစ္မ်ိဳး ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ေခါင္းထဲမွာသိထားၿပီးေတာ့ လိုသလိုထုတ္သံုးတဲ့ စကားလံုးေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဘာသာစကားမကြၽမ္းက်င္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ မိမိကုိယ္ကို ယံုၾကည္မႈနည္းပါးတဲ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဘာသာစကားမွာ သဒၵါက အခက္ဆံုးအပိုင္းပဲလို႕ ထင္ၾကပါတယ္။
စာေရးသူကေတာ့ ဒါကို သေဘာမတူပါဘူး။ ေဝါဟာရေတြက အမ်ားႀကီး ပိုၿပီး အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ေျပာျပပါ့မယ္။
(၁) ေဝါဟာရေတြမပါဘူးဆိုရင္ ဘာမွ ေျပာႏိုင္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သေဘာတရား႐ႈေထာင့္က ေျပာမယ္ဆိုရင္ အဂၤလိပ္သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြသိေပမယ့္ ဝါက်တစ္ေၾကာင္းမွ ျဖစ္ေအာင္ မတည္ေဆာက္ ႏိုင္တာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားလံုးတစ္လံုး သိၿပီဆိုတာနဲ႕ ဥပမာ ‘‘water’’, ေရ ဆိုပါေတာ့ အဲဒါဆို ဆက္သြယ္ေျပာဆိုႏိုင္ပါၿပီ။ စကားလံုးအဓိပၸါယ္သိဖို႕ပဲလိုပါတယ္။ (ဒီအေၾကာင္းကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆက္ေျပာပါ့မယ္။)
(၂) ဘာသာစကားရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း အေတာ္မ်ားမ်ားက အသင့္သံုး အေနအထားရွိပါတယ္။ ေခါက္ဆြဲေျခာက္တစ္ထုပ္ကိုယူၿပီး ေရေႏြးေဖ်ာစားလိုက္တာက ဂ်ံဳကိုနယ္၊ ေခါက္ဆြဲျဖစ္ေအာင္လုပ္၊ ေဆာ့စ္ လုပ္စသည္ျဖင့္ ဟင္းခ်က္နည္းစာအုပ္ကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ခ်က္ျပဳတ္တာထက္ အမ်ားႀကီး ပိုျမန္ပါတယ္။
အလားတူဘဲ ‘‘Good morning’’, ေကာင္းေသာနံနက္ခင္းပါ ဆိုတဲ့အေျပာမ်ိဳး၊ ‘‘I look forward to hearing from you soon’’, မၾကာခင္ အေၾကာင္းျပန္လာလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေစာင့္စားေနပါသည္ဟု အသံုးမ်ိဳးေတြက အကုန္လံုး အစအဆံုး မွတ္ထားၿပီးေတာ့ အသင့္ယူသံုးလိုက္႐ံုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ အသံုးအႏႈန္းေတြကို သဒၵါနည္းအရ ၫႊန္ၾကားခ်က္ေတြ စည္းမ်ဥ္းေတြအတိုင္း လိုက္နာၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ဘာသာ ေရးသားေဖာ္ထုတ္လို႕လည္း ရပါတယ္။ (I get a lot of people asking me why we say ‘‘I look forward to hearing?’’ as opposed to ‘‘I look forward to hear?’’) လို႕ ဘာျဖစ္လို႕ မသံုးတာလဲလို႕ ကြၽန္ေတာ့္ကို ခဏခဏ ေမးၾကပါတယ္။) ဒါေပမယ့္ အသင့္သံုးေဝါဟာရ တစ္စုအေနနဲ႕ တစ္ခါတည္း မွတ္ထားလိုက္တာက ပိုၿပီးေတာ့လည္း ျမန္ပါတယ္၊ တြင္လည္း တြင္က်ယ္ပါတယ္။
(၃) ဝါက်အေတာ္မ်ားမ်ားက အရင္တုန္းက ေျပာဖူးၿပီးသား ဝါက်ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ အခုေလးတင္ ၾကားလိုက္ရတဲ့ အျပန္အလွန္ စကားေျပာၾကပံုကို ၾကည့္ပါ။
Good luck, mate. ကံေကာင္းပါေစ သူငယ္ခ်င္း။
Thanks. See you later. ေက်းဇူးတင္တယ္၊ ေနာက္ေတာ့ေတြ႕မယ္။
ဒီအျပန္အလွန္ေျပာဆိုခန္းမွာ ေျပာဆိုတဲ့ အခ်ိန္နဲ႕ ေနရာက လြဲလို႕ ဘာမွ မထူးျခားပါဘူး။ အသင့္သံုး စကားစုေတြနဲ႕ဘဲ တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာသူေတြက သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြကို စဥ္းစားၿပီး သံုးေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အသင့္သံုးအေနနဲ႕ ယူသံုးလိုက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႕ ဆက္ႏြယ္ၿပီး ေနာက္တစ္ခ်က္ကိုဆက္ေျပာပါ့မယ္။
(၄) သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြကို လက္ေတြ႕အသံုးခ်တာ အမ်ားစုဟာ မသိစိတ္ထဲမွာပဲ ျဖစ္ပြားပါတယ္။ သိစိတ္ထဲမွာ မရွိပါဘူး။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုရရင္ စကားေျပာရာမွာဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ စာေရးသားရာမွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ စကားလံုးေတြကို သဒၵါနည္းအရ စဥ္းစားၿပီးေတာ့ တည္ေဆာက္ေနရမယ္ဆိုရင္ ၿပီးေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အင္မတန္ေႏွးေကြးသြားပါလိမ့္မယ္။ သဒၵါစည္းမ်ဥ္းတိက်မွန္ကန္မႈကို အာ႐ုံစူးစိုက္လြန္းရင္ သြက္သြက္လက္လက္ ေျပာဆိုႏိုင္မႈကို ထိခိုက္ပါတယ္။ ဥပမာ စကားအေခ်အတင္ေျပာတယ္ဆိုပါေတာ့ အဲဒီအခါမွာ စကားကို အသြက္လက္ဆံုးေျပာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အဂၤလိပ္ဘာသာကို မိခင္ဘာသာစကား အေနနဲ႕ေျပာတဲ့သူေတြေတာင္မွဘဲ အရင္ကလည္း မေျပာဘူးေသးတဲ့ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕တဲ့အခ်က္ေတြကို ရွင္းလင္းေျပာၾကားဖို႕ ေတာ္ေတာ္ဘဲ ႀကိဳးစားၿပီး ေျပာရတာျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးသမားေတြလိုမ်ဳိး စကားအေခ်အတင္ ေျပာရာမွာ အေတြ႕အႀကံဳပိုရွိတဲ့ သူေတြကေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ သြက္လက္တယ္၊ ပိုၿပီးေတာ့ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈရွိတယ္လို႕ထင္ရပါတယ္။ အဲဒါက သဒၵါ ပိုတတ္လုိ႕ မဟုတ္ပါဘူး၊ စကားအေခ်အတင္ ေျပာတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳ မ်ားျပားသူျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အခက္အခဲ ႀကံဳတဲ့အခါမွာ သံုးလို႕ရတဲ့ စကားစုေတြ စုၿပီးေဆာင္းၿပီး ရွိေနျခင္းသာလွ်င္ျဖစ္တယ္။ လူရႊင္ေတာ္ေတြဟာ တခါတည္း စင္ေပၚမွာ ျပက္လံုးေတြကို ဖန္တီးယူတာမဟုတ္ပါဘူး ႀကိဳတင္စီစဥ္ထားတဲ့ ျပက္လံုးေတြကို အားကိုးအားထားျပဳရတာျဖစ္တယ္။ ဘာသာစကားဆိုတာ အမ်ားစုက ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရပါတယ္။
(၅) အဂၤလိပ္သဒၵါပိုင္ႏိုင္ဖို႕ဆိုတာဟာ အဂၤလိပ္ဘာသာကို မိခင္ဘာသာစကားအျဖစ္ ေျပာသူေတြ မဟုတ္တဲ့ သူေတြ အတြက္ အင္မတန္အခ်ိန္ၾကာတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ သဒၵါနည္း တိက်မွန္ကန္ဖို႕ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ အေရးႀကီးတာ မွန္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း ဆက္သြယ္ေျပာဆိုဖို႕ ရည္မွန္းတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေဝါ ဟာရေတြကို ဦးစားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဘာသာစကားကို ဒီလိုမ်ဳိး႐ႈျမင္တာကို “the Lexical Approach”, ေဝါဟာရ အဓိက ခ်ဥ္းကပ္ပံုလို႕ ေခၚၾကပါတယ္။ Michael Lewis စာအုပ္မွာ စၿပီး သံုးႏႈန္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
လက္ေတြ႕အားျဖင့္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ သဒၵါစာအုပ္ကို အပင္ပန္းခံၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာထက္ အဂၤလိပ္ ဘာသာစကားကို မိခင္ဘာသာအျဖစ္ ကြၽမ္းက်င္စြာ သံုးစြဲတဲ့သူေတြ ေျပာေနတဲ့စကားေတြကို နားေထာင္၊ သူတို႕ ေရးတဲ့ စာေတြကို ဖတ္ၿပီးေတာ့ သဘာ၀က်တဲ့ စကားအသံုးအႏႈန္းေတြကို အတြဲလိုက္ မွတ္မိဖို႕ အဓိကထားၿပီး ႀကိဳးစားတာက ပိုၿပီးေတာ့ အဓိပၸာယ္ရွိပါတယ္။
အစီရင္ခံစာ ေရးသားပံုကို ေလ့လာခ်င္တယ္ဆိုပါစို႕။ အေကာင္းဆံုး အစီရင္ခံစာ ေရးနည္းေရးဟန္ ဥပမာေတြ ရွာရမယ္။ (ဆိုပါစို႕ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ စာရင္းသြင္းထားတဲ့ စာရင္းပါဝင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာေတြကို ေလ့လာႏိုင္တယ္။) ၿပီးရင္ အဓိကအခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပၿပီး ခ်ိတ္ဆက္ဖို႕အသံုးျပဳတဲ့ စကားစုေတြကို မ်ဥ္းသားထားႏိုင္တယ္။ ဘယ္လိုမ်ဳိးလဲဆိုေတာ့
‘‘We experienced slow growth?’’
တိုးတက္မႈေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
‘‘We expect to bounce back?’’
ျပန္လည္ျမင့္တက္လာမည္ဟု ေမွ်ာ္မွန္းသည္။
‘‘These results are encouraging.’’
ဤရလဒ္မ်ားမွာ အားတက္စရာျဖစ္သည္။
ဒါမ်ိဳးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအသံုးအႏႈန္းေတြရဲ႕ သဒၵါနည္းအရ တည္ေဆာက္ပံုကို အခ်ိန္အမ်ားႀကီး အကုန္ခံၿပီးေတာ့ ခြဲျခားစိတ္ျဖာေနလို႕လည္း ရတာပါဘဲ။ ဘာနဲ႕တူသလဲဆိုေတာ့ အသင့္စားေခါက္ဆြဲမွာ ပါဝင္္တဲ့ ဓာတုေဗဒပစၥည္းေတြကို ခြဲျခားေလ့လာသလို ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခါက္ဆြဲစား႐ံုပဲ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါေတြမလိုပါဘူး။
ဟင္းခ်က္ရာမွာလိုဘဲ ဘာသာစကားမွာလည္း အခ်ဳိ႕ေသာ နည္းလမ္းေတြက ပိုၿပီးျပည့္စံုပါတယ္။ အသင့္စားေခါက္ဆြဲဟာ ေရေႏြးထည့္ၿပီးေတာ့ အုပ္ထားလိုက္ဖို႕ဘဲ လိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ “Good” နဲ႕ “time of the day” လို စကားေတြဟာ ေနာက္မွာ မနက္၊ ေန႕လည္၊ ညေန ထည့္ေပးလိုက္ဖို႕သာ လိုပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဘာမွေတာင္ ျပဳျပင္စရာ မလိုပါဘူး “How are you” လို စကားမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။
အဓိကအေရးႀကီးတာက အဲဒီစကားစုေတြကို သံုးရာမွာ မွန္ကန္တဲ့အသံုးျပဳနည္း စည္းမ်ဥ္းေတြကို လိုက္နာဖို႕ဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ စကားစုတစ္ခုစီရဲ႕ အဓိပၸာယ္၊ ဘယ္လိုသံုးရသလဲ၊ အသံဘယ္လိုထြက္ရသလဲ၊ အျခားဘာေတြနဲ႕ တြဲၿပီးသံုးရသလဲ (ဘယ္စကားေတြနဲ႕ ေပါင္းစည္းႏိုင္သလဲ)၊ အဓိပၸာယ္ ဆင္တူေတြ၊ အဓိပၸာယ္ဆန္႕က်င္ဘက္ေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အလဲအလွယ္အေျပာင္းအလဲျပဳ လုပ္ႏိုင္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
“We experienced slow growth.”, ႀကီးထြားမႈေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္ ဆိုရင္ အရင္က ကုမၸဏီရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို ေျပာၾကားတဲ့အခါမွာ သံုးရတယ္လို႕ သိရမယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ တြဲသံုးလို႕ရတာေတြကို နည္းနည္းေလ့လာထားလို႕ရတယ္။
“We experienced slow growth in the first/second/third/fourth quarter.”
ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ၊ စတုတၲ သံုးလပတ္ အတြင္း ႀကီးထြားမႈေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
ဒါမွမဟုတ္ရင္
“We experienced slow growth initially.’’
ကနဦးမွာ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
စသည္ျဖင့္ ေလ့လာထားရပါမယ္။
အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ပါ၀င္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြကို နည္းနည္းေျပာင္းၿပီး အဓိပၸာယ္ လံုးဝ ဆန္႕က်င္ဘက္ ျဖစ္သြားေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
“We experienced rapid growth.”
ႀကီးထြားမႈ လ်င္ျမန္ျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတယ္။
ဘာသာစကားကြၽမ္းက်င္မႈဆိုတာဟာ ေ၀ါဟာရစု အစိတ္အပိုင္းေတြ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ဖို႕ ႀကိဳတင္ စုေဆာင္းထားမွျဖစ္မယ္။ ဘာသာစကားကြၽမ္းက်င္ဖို႕ အဓိကေသာ့ခ်က္ကေတာ့ ဟင္းခ်က္ရာမွာလို စပ္ဟပ္ ေပါင္းစပ္တတ္ဖို႕ျဖစ္တယ္။
(Tom Hayton ၏ Why Language is Like Cooking အားဆီေလ်ာ္သလို ဘာသာျပန္ဆိုထားပါသည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင္ ေရးသားထားေသာ မူလေဆာင္းပါးႏွင့္ အျခားစိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေဆာင္းပါးမ်ားအား ဤေနရာတြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။)
အထက္ပါ ေဆာင္းပါးအားကူးယူ၍ အျခား website ႏွင့္ blog မ်ားတြင္ တင္မည္ဆိုပါက www.myanmar-network.net/forum/topics/why-language-is-like မွကူးယူေၾကာင္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပေပးပါရန္။
ဘာသာစကားမကြၽမ္းက်င္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ မိမိကုိယ္ကို ယံုၾကည္မႈနည္းပါးတဲ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဘာသာစကားမွာ သဒၵါက အခက္ဆံုးအပိုင္းပဲလို႕ ထင္ၾကပါတယ္။
စာေရးသူကေတာ့ ဒါကို သေဘာမတူပါဘူး။ ေဝါဟာရေတြက အမ်ားႀကီး ပိုၿပီး အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ေျပာျပပါ့မယ္။
(၁) ေဝါဟာရေတြမပါဘူးဆိုရင္ ဘာမွ ေျပာႏိုင္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သေဘာတရား႐ႈေထာင့္က ေျပာမယ္ဆိုရင္ အဂၤလိပ္သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြသိေပမယ့္ ဝါက်တစ္ေၾကာင္းမွ ျဖစ္ေအာင္ မတည္ေဆာက္ ႏိုင္တာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားလံုးတစ္လံုး သိၿပီဆိုတာနဲ႕ ဥပမာ ‘‘water’’, ေရ ဆိုပါေတာ့ အဲဒါဆို ဆက္သြယ္ေျပာဆိုႏိုင္ပါၿပီ။ စကားလံုးအဓိပၸါယ္သိဖို႕ပဲလိုပါတယ္။ (ဒီအေၾကာင္းကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ဆက္ေျပာပါ့မယ္။)
(၂) ဘာသာစကားရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း အေတာ္မ်ားမ်ားက အသင့္သံုး အေနအထားရွိပါတယ္။ ေခါက္ဆြဲေျခာက္တစ္ထုပ္ကိုယူၿပီး ေရေႏြးေဖ်ာစားလိုက္တာက ဂ်ံဳကိုနယ္၊ ေခါက္ဆြဲျဖစ္ေအာင္လုပ္၊ ေဆာ့စ္ လုပ္စသည္ျဖင့္ ဟင္းခ်က္နည္းစာအုပ္ကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ခ်က္ျပဳတ္တာထက္ အမ်ားႀကီး ပိုျမန္ပါတယ္။
အလားတူဘဲ ‘‘Good morning’’, ေကာင္းေသာနံနက္ခင္းပါ ဆိုတဲ့အေျပာမ်ိဳး၊ ‘‘I look forward to hearing from you soon’’, မၾကာခင္ အေၾကာင္းျပန္လာလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေစာင့္စားေနပါသည္ဟု အသံုးမ်ိဳးေတြက အကုန္လံုး အစအဆံုး မွတ္ထားၿပီးေတာ့ အသင့္ယူသံုးလိုက္႐ံုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီ အသံုးအႏႈန္းေတြကို သဒၵါနည္းအရ ၫႊန္ၾကားခ်က္ေတြ စည္းမ်ဥ္းေတြအတိုင္း လိုက္နာၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ဘာသာ ေရးသားေဖာ္ထုတ္လို႕လည္း ရပါတယ္။ (I get a lot of people asking me why we say ‘‘I look forward to hearing?’’ as opposed to ‘‘I look forward to hear?’’) လို႕ ဘာျဖစ္လို႕ မသံုးတာလဲလို႕ ကြၽန္ေတာ့္ကို ခဏခဏ ေမးၾကပါတယ္။) ဒါေပမယ့္ အသင့္သံုးေဝါဟာရ တစ္စုအေနနဲ႕ တစ္ခါတည္း မွတ္ထားလိုက္တာက ပိုၿပီးေတာ့လည္း ျမန္ပါတယ္၊ တြင္လည္း တြင္က်ယ္ပါတယ္။
(၃) ဝါက်အေတာ္မ်ားမ်ားက အရင္တုန္းက ေျပာဖူးၿပီးသား ဝါက်ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ အခုေလးတင္ ၾကားလိုက္ရတဲ့ အျပန္အလွန္ စကားေျပာၾကပံုကို ၾကည့္ပါ။
Good luck, mate. ကံေကာင္းပါေစ သူငယ္ခ်င္း။
Thanks. See you later. ေက်းဇူးတင္တယ္၊ ေနာက္ေတာ့ေတြ႕မယ္။
ဒီအျပန္အလွန္ေျပာဆိုခန္းမွာ ေျပာဆိုတဲ့ အခ်ိန္နဲ႕ ေနရာက လြဲလို႕ ဘာမွ မထူးျခားပါဘူး။ အသင့္သံုး စကားစုေတြနဲ႕ဘဲ တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာသူေတြက သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြကို စဥ္းစားၿပီး သံုးေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ အသင့္သံုးအေနနဲ႕ ယူသံုးလိုက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႕ ဆက္ႏြယ္ၿပီး ေနာက္တစ္ခ်က္ကိုဆက္ေျပာပါ့မယ္။
(၄) သဒၵါစည္းမ်ဥ္းေတြကို လက္ေတြ႕အသံုးခ်တာ အမ်ားစုဟာ မသိစိတ္ထဲမွာပဲ ျဖစ္ပြားပါတယ္။ သိစိတ္ထဲမွာ မရွိပါဘူး။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆိုရရင္ စကားေျပာရာမွာဘဲျဖစ္ျဖစ္၊ စာေရးသားရာမွာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ စကားလံုးေတြကို သဒၵါနည္းအရ စဥ္းစားၿပီးေတာ့ တည္ေဆာက္ေနရမယ္ဆိုရင္ ၿပီးေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အင္မတန္ေႏွးေကြးသြားပါလိမ့္မယ္။ သဒၵါစည္းမ်ဥ္းတိက်မွန္ကန္မႈကို အာ႐ုံစူးစိုက္လြန္းရင္ သြက္သြက္လက္လက္ ေျပာဆိုႏိုင္မႈကို ထိခိုက္ပါတယ္။ ဥပမာ စကားအေခ်အတင္ေျပာတယ္ဆိုပါေတာ့ အဲဒီအခါမွာ စကားကို အသြက္လက္ဆံုးေျပာႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အဂၤလိပ္ဘာသာကို မိခင္ဘာသာစကား အေနနဲ႕ေျပာတဲ့သူေတြေတာင္မွဘဲ အရင္ကလည္း မေျပာဘူးေသးတဲ့ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕တဲ့အခ်က္ေတြကို ရွင္းလင္းေျပာၾကားဖို႕ ေတာ္ေတာ္ဘဲ ႀကိဳးစားၿပီး ေျပာရတာျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရးသမားေတြလိုမ်ဳိး စကားအေခ်အတင္ ေျပာရာမွာ အေတြ႕အႀကံဳပိုရွိတဲ့ သူေတြကေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ သြက္လက္တယ္၊ ပိုၿပီးေတာ့ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈရွိတယ္လို႕ထင္ရပါတယ္။ အဲဒါက သဒၵါ ပိုတတ္လုိ႕ မဟုတ္ပါဘူး၊ စကားအေခ်အတင္ ေျပာတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳ မ်ားျပားသူျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အခက္အခဲ ႀကံဳတဲ့အခါမွာ သံုးလို႕ရတဲ့ စကားစုေတြ စုၿပီးေဆာင္းၿပီး ရွိေနျခင္းသာလွ်င္ျဖစ္တယ္။ လူရႊင္ေတာ္ေတြဟာ တခါတည္း စင္ေပၚမွာ ျပက္လံုးေတြကို ဖန္တီးယူတာမဟုတ္ပါဘူး ႀကိဳတင္စီစဥ္ထားတဲ့ ျပက္လံုးေတြကို အားကိုးအားထားျပဳရတာျဖစ္တယ္။ ဘာသာစကားဆိုတာ အမ်ားစုက ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရပါတယ္။
(၅) အဂၤလိပ္သဒၵါပိုင္ႏိုင္ဖို႕ဆိုတာဟာ အဂၤလိပ္ဘာသာကို မိခင္ဘာသာစကားအျဖစ္ ေျပာသူေတြ မဟုတ္တဲ့ သူေတြ အတြက္ အင္မတန္အခ်ိန္ၾကာတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ သဒၵါနည္း တိက်မွန္ကန္ဖို႕ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ အေရးႀကီးတာ မွန္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း ဆက္သြယ္ေျပာဆိုဖို႕ ရည္မွန္းတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေဝါ ဟာရေတြကို ဦးစားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဘာသာစကားကို ဒီလိုမ်ဳိး႐ႈျမင္တာကို “the Lexical Approach”, ေဝါဟာရ အဓိက ခ်ဥ္းကပ္ပံုလို႕ ေခၚၾကပါတယ္။ Michael Lewis စာအုပ္မွာ စၿပီး သံုးႏႈန္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
လက္ေတြ႕အားျဖင့္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ သဒၵါစာအုပ္ကို အပင္ပန္းခံၿပီးေတာ့ ေလ့လာတာထက္ အဂၤလိပ္ ဘာသာစကားကို မိခင္ဘာသာအျဖစ္ ကြၽမ္းက်င္စြာ သံုးစြဲတဲ့သူေတြ ေျပာေနတဲ့စကားေတြကို နားေထာင္၊ သူတို႕ ေရးတဲ့ စာေတြကို ဖတ္ၿပီးေတာ့ သဘာ၀က်တဲ့ စကားအသံုးအႏႈန္းေတြကို အတြဲလိုက္ မွတ္မိဖို႕ အဓိကထားၿပီး ႀကိဳးစားတာက ပိုၿပီးေတာ့ အဓိပၸာယ္ရွိပါတယ္။
အစီရင္ခံစာ ေရးသားပံုကို ေလ့လာခ်င္တယ္ဆိုပါစို႕။ အေကာင္းဆံုး အစီရင္ခံစာ ေရးနည္းေရးဟန္ ဥပမာေတြ ရွာရမယ္။ (ဆိုပါစို႕ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ စာရင္းသြင္းထားတဲ့ စာရင္းပါဝင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္အစီရင္ခံစာေတြကို ေလ့လာႏိုင္တယ္။) ၿပီးရင္ အဓိကအခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပၿပီး ခ်ိတ္ဆက္ဖို႕အသံုးျပဳတဲ့ စကားစုေတြကို မ်ဥ္းသားထားႏိုင္တယ္။ ဘယ္လိုမ်ဳိးလဲဆိုေတာ့
‘‘We experienced slow growth?’’
တိုးတက္မႈေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
‘‘We expect to bounce back?’’
ျပန္လည္ျမင့္တက္လာမည္ဟု ေမွ်ာ္မွန္းသည္။
‘‘These results are encouraging.’’
ဤရလဒ္မ်ားမွာ အားတက္စရာျဖစ္သည္။
ဒါမ်ိဳးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအသံုးအႏႈန္းေတြရဲ႕ သဒၵါနည္းအရ တည္ေဆာက္ပံုကို အခ်ိန္အမ်ားႀကီး အကုန္ခံၿပီးေတာ့ ခြဲျခားစိတ္ျဖာေနလို႕လည္း ရတာပါဘဲ။ ဘာနဲ႕တူသလဲဆိုေတာ့ အသင့္စားေခါက္ဆြဲမွာ ပါဝင္္တဲ့ ဓာတုေဗဒပစၥည္းေတြကို ခြဲျခားေလ့လာသလို ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခါက္ဆြဲစား႐ံုပဲ ဆိုရင္ေတာ့ ဒါေတြမလိုပါဘူး။
ဟင္းခ်က္ရာမွာလိုဘဲ ဘာသာစကားမွာလည္း အခ်ဳိ႕ေသာ နည္းလမ္းေတြက ပိုၿပီးျပည့္စံုပါတယ္။ အသင့္စားေခါက္ဆြဲဟာ ေရေႏြးထည့္ၿပီးေတာ့ အုပ္ထားလိုက္ဖို႕ဘဲ လိုပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ “Good” နဲ႕ “time of the day” လို စကားေတြဟာ ေနာက္မွာ မနက္၊ ေန႕လည္၊ ညေန ထည့္ေပးလိုက္ဖို႕သာ လိုပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဘာမွေတာင္ ျပဳျပင္စရာ မလိုပါဘူး “How are you” လို စကားမ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။
အဓိကအေရးႀကီးတာက အဲဒီစကားစုေတြကို သံုးရာမွာ မွန္ကန္တဲ့အသံုးျပဳနည္း စည္းမ်ဥ္းေတြကို လိုက္နာဖို႕ဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ စကားစုတစ္ခုစီရဲ႕ အဓိပၸာယ္၊ ဘယ္လိုသံုးရသလဲ၊ အသံဘယ္လိုထြက္ရသလဲ၊ အျခားဘာေတြနဲ႕ တြဲၿပီးသံုးရသလဲ (ဘယ္စကားေတြနဲ႕ ေပါင္းစည္းႏိုင္သလဲ)၊ အဓိပၸာယ္ ဆင္တူေတြ၊ အဓိပၸာယ္ဆန္႕က်င္ဘက္ေတြ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အလဲအလွယ္အေျပာင္းအလဲျပဳ လုပ္ႏိုင္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
“We experienced slow growth.”, ႀကီးထြားမႈေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္ ဆိုရင္ အရင္က ကုမၸဏီရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို ေျပာၾကားတဲ့အခါမွာ သံုးရတယ္လို႕ သိရမယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ တြဲသံုးလို႕ရတာေတြကို နည္းနည္းေလ့လာထားလို႕ရတယ္။
“We experienced slow growth in the first/second/third/fourth quarter.”
ပထမ၊ ဒုတိယ၊ တတိယ၊ စတုတၲ သံုးလပတ္ အတြင္း ႀကီးထြားမႈေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
ဒါမွမဟုတ္ရင္
“We experienced slow growth initially.’’
ကနဦးမွာ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
စသည္ျဖင့္ ေလ့လာထားရပါမယ္။
အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ပါ၀င္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းေတြကို နည္းနည္းေျပာင္းၿပီး အဓိပၸာယ္ လံုးဝ ဆန္႕က်င္ဘက္ ျဖစ္သြားေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
“We experienced rapid growth.”
ႀကီးထြားမႈ လ်င္ျမန္ျခင္းႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတယ္။
ဘာသာစကားကြၽမ္းက်င္မႈဆိုတာဟာ ေ၀ါဟာရစု အစိတ္အပိုင္းေတြ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ဖို႕ ႀကိဳတင္ စုေဆာင္းထားမွျဖစ္မယ္။ ဘာသာစကားကြၽမ္းက်င္ဖို႕ အဓိကေသာ့ခ်က္ကေတာ့ ဟင္းခ်က္ရာမွာလို စပ္ဟပ္ ေပါင္းစပ္တတ္ဖို႕ျဖစ္တယ္။
(Tom Hayton ၏ Why Language is Like Cooking အားဆီေလ်ာ္သလို ဘာသာျပန္ဆိုထားပါသည္။ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင္ ေရးသားထားေသာ မူလေဆာင္းပါးႏွင့္ အျခားစိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေဆာင္းပါးမ်ားအား ဤေနရာတြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။)
အထက္ပါ ေဆာင္းပါးအားကူးယူ၍ အျခား website ႏွင့္ blog မ်ားတြင္ တင္မည္ဆိုပါက www.myanmar-network.net/forum/topics/why-language-is-like မွကူးယူေၾကာင္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပေပးပါရန္။
